Δεδομένων των διαφορετικών χρήσεων μιας θαλάσσιας περιοχής και ελλείψει θαλάσσιου χωροταξικού σχεδίου, οι στρατηγικές ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων αναπόφευκτα συνοδεύονται από ανησυχίες και προβληματισμό για την ομαλή συνύπαρξη των υφιστάμενων παράκτιων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων με τις νέες μονάδες Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ), καθώς και για τις δυνητικές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις τους στην περιοχή, που λειτουργούν.

Οι μελέτες και τα δεδομένα για τις επιπτώσεις των υπεράκτιων μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) παραμένουν περιορισμένα, καθώς πρόκειται για έναν σχετικά πρόσφατα αναπτυσσόμενο κλάδο. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν τις δυνητικές αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων.

Σε ό,τι αφορά λοιπόν τις κοινωνικές επιπτώσεις, το βασικότερο επιχείρημα κατά των ΥΑΠ είναι ότι η κατανομή των βαρών, αλλά και των ωφελειών, είναι κοινωνικά και γεωγραφικά άνιση. Αυτό σημαίνει πως δεν ζημιώνονται ούτε επωφελούνται όλοι στον ίδιο βαθμό.

Για παράδειγμα, μια κοινότητα μπορεί να επωμίζεται το βάρος της οπτικής όχλησης, ενώ μια άλλη να απολαμβάνει τα περιβαλλοντικά οφέλη και το μειωμένο κόστος ενέργειας, χωρίς να επωμίζεται κάποιο άλλο κόστος.

Μελέτες αναδεικνύουν τους κινδύνους για ενίσχυση των κοινωνικών ανισοτήτων λόγω της ανάπτυξης ΥΑΠ σε μια περιοχή, οι οποίες εδράζονται στην άνιση κατανομή των οικονομικών οφελών, στην αναπόφευκτη μετακίνηση (ή σχεδόν εκτοπισμό) των τοπικών πληθυσμών, στην περιορισμένη πρόσβαση στους θαλάσσιους πόρους και, τελικά, στην «καταπάτηση» των δικαιωμάτων των τοπικών κοινωνιών.

Από την άλλη μεριά, πλήθος μελετών αναδεικνύει τις θετικές κοινωνικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη των υπεράκτιων ΑΠΕ, κυρίως για την απασχόληση, τις υποδομές και τις υπηρεσίες. Ωστόσο, η περιορισμένη διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας μπορεί να επιβραδύνει την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.

Συστήνεται, λοιπόν, η επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων ατόμων που προηγουμένως απασχολούνταν στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Παραμένει, ωστόσο, ο κίνδυνος της απώλειας θέσεων εργασίας στον τομέα της αλιείας λόγω της μεγέθυνσης του τομέα των υπεράκτιων ΑΠΕ.

Οι αλιείς εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με την έλλειψη εναλλακτικών ευκαιριών απασχόλησης και τις περιορισμένες δυνατότητες επανειδίκευσής τους. Σε κάθε περίπτωση, τα διαθέσιμα δεδομένα και οι μελέτες για τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της ανάπτυξης υπεράκτιων ΑΠΕ παραμένουν περιορισμένα.

Συμπερασματικά, η συνύπαρξη διαφορετικών οικονομικών δραστηριοτήτων σε μία θαλάσσια περιοχή, ιδίως ελλείψει θαλάσσιου χωροταξικού σχεδίου, αποτελεί μια από τις διαχρονικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι στρατηγικές για τη γαλάζια οικονομία.

Στο πλαίσιο αυτό, η αξιοποίηση του θαλάσσιου χώρου για την επίτευξη των στόχων της πράσινη μετάβασης συνοδεύεται αναπόφευκτα από ανησυχίες και προβληματισμούς για την ομαλή συνύπαρξη των υφιστάμενων παράκτιων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων με τις νέες μονάδες ΥΑΠ, καθώς και για τις δυνητικές κοινωνικές επιπτώσεις τους.

Απαντήσεις στις παραπάνω προκλήσεις επιχειρεί να δώσει το έργο JustReDI, το οποίο λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU και υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας.

Το έργο JustReDI υλοποιείται με τη σύμπραξη έξι φορέων και ιδρυμάτων: του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), του Ερευνητικού Κέντρου ΑΘΗΝΑ, του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), καθώς και του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) και του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ).Το JustReDI περιλαμβάνει ένα συνεκτικό σύνολο δράσεων που θα συμβάλλουν στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών και εθνικών στρατηγικών για την αναπτυξιακή πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, μεγιστοποιώντας τον θετικό αντίκτυπο για την τοπική κοινωνία, ελαχιστοποιώντας τις κοινωνικές επιπτώσεις της διττής μετάβασης, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες και περιφέρειες, και ενισχύοντας την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα υπό το πρίσμα της δίκαιης ανάπτυξης και της συμπερίληψης.

Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τις αντιλήψεις που σχηματίζουν οι Έλληνες για τα θέματα αυτά είναι και η έγκυρη δημόσια πληροφόρηση. Έτσι, το έργο περιλαμβάνει μια δράση για την αποτίμηση της αξιοπιστίας των ειδήσεων γύρω από την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση (Check4Facts).

Περισσότεροι πολίτες συμμετέχοντες στη διαδικασία, περισσότερες ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη.

Δράση ενίσχυσης επενδύσεων «Εμβληματικές δράσεις σε διαθεματικές επιστημονικές περιοχές με ειδικό ενδιαφέρον για την σύνδεση με τον παραγωγικό ιστό» / Ανθεκτικότητα, Συμπερίληψη και Ανάπτυξη: Προς μια Δίκαιη Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση των Ελληνικών Περιφερειών – TAEDR-0537352.

Η δράση υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.

Εικόνα από FREEP!K