Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αλλά και η υποχρέωση συλλογής αποδείξεων στο 30% του εισοδήματος περιόρισαν τη φοροδιαφυγή που καταγράφεται κάθε χρόνο στον ΦΠΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ. Συγκεκριμένα, το κενό ΦΠΑ μειώθηκε στα 3,178 δισ. ευρώ το 2020 από 4,702 δισ. ευρώ το 2019, ανεβάζοντας τη χώρα μας στην τέταρτη θέση με τη μεγαλύτερη φορολογική συμμόρφωση, μαζί με την Ουγγαρία, τη Γερμανία και την Ολλανδία.

Μάλιστα, εκτιμάται ότι το 2021 το κενό ΦΠΑ περιορίστηκε περαιτέρω στα 2,43 δισ. ευρώ.

Συνολικά τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχασαν περίπου 93 δισεκατομμύρια ευρώ έσοδα από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) το 2020, σύμφωνα με την Έκθεση του 2022 για το έλλειμμα ΦΠΑ (Vat Gap). Αν και εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά υψηλό, το «κενό ΦΠΑ» -η εκτιμώμενη διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εσόδων στα κράτη-μέλη της ΕΕ και των εσόδων που πράγματι εισπράχθηκαν- μειώθηκε κατά περίπου 31 δισεκατομμύρια ευρώ σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2019.

Η αύξηση στη συμμόρφωση με τον ΦΠΑ είναι αποτέλεσμα και των πολιτικών που ακολούθησαν οι περισσότερες χώρες της ΕΕ την περίοδο της πανδημίας. Συγκεκριμένα, στην έκθεση αναφέρεται ότι η επίδραση των μέτρων κρατικής στήριξης που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, τα οποία σχετίζονταν με την πληρωμή φόρων, περιόρισαν το κενό ΦΠΑ. Ωστόσο, το χάσμα ΦΠΑ παραμένει σαφώς σημαντικό πρόβλημα, σε μια εποχή που οι κυβερνήσεις χρειάζονται βιώσιμα έσοδα για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της σημερινής οικονομικής αβεβαιότητας.

Το έλλειμμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ δεν περιορίζεται μόνο στην απάτη και τη φοροδιαφυγή και στα συναφή μέτρα πολιτικής. Το έλλειμμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ καλύπτει επίσης την απώλεια ΦΠΑ λόγω, για παράδειγμα, αφερεγγυότητας, πτωχεύσεων, διοικητικών σφαλμάτων, καθώς και των φορολογικών μέτρων που λαμβάνονται από τις κυβερνήσεις.

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταικούρα: «Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, με άμεσο και ουσιαστικό αντίκτυπο στα κρατικά έσοδα, στην εμπέδωση της φορολογικής συνείδησης, στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, στην ενίσχυση της φορολογικής δικαιοσύνης και της κοινωνικής συνοχής και, κυρίως, στη διασφάλιση των προϋποθέσεων για ακόμα χαμηλότερη συνολική φορολογική επιβάρυνση των πολιτών. Μία ακόμη εξέλιξη που πιστοποιεί την αποτελεσματικότητα της ασκούμενης οικονομικής και φορολογικής πολιτικής των τελευταίων ετών, καταδεικνύοντας τη σημαντική πρόοδο που καταγράφει -υπό δυσμενείς διεθνείς συνθήκες- η χώρα μας στη βελτίωση σημαντικών δεικτών της οικονομίας της».

Για την Ελλάδα το 2020 το έλλειμμα ΦΠΑ μειώθηκε κατά 3,7 ποσοστιαίες μονάδες, στο 19,7 τοις εκατό του VTTL (θεωρητικά προσδοκώμενα έσοδα υπό πλήρη συμμόρφωση). Το επόμενο έτος το έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί ακόμη πιο γρήγορα (κατά 5,7 ποσοστιαίες μονάδες).

Όπως προκύπτει από την έκθεση, το 2020 η Ρουμανία κατέγραψε το υψηλότερο κενό ΦΠΑ, που χάθηκε το 35,7% των εσόδων, ακολουθούμενη από τη Μάλτα (24,1%) και την Ιταλία (20,8%). Τα μικρότερα κενά καταγράφονται στη Φινλανδία (1,3%), στην Εσθονία (1,8%) και στη Σουηδία (2,0%). Σε απόλυτες τιμές, τα υψηλότερα κενά συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ έχουν Ιταλία (26,2 δισ. ευρώ) και η Γαλλία (13,9 δισ. ευρώ).

Συνολικά, το κενό ΦΠΑ μειώθηκε σε 20 κράτη-μέλη. Οι πιο σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν στην Ουγγαρία, τη Γερμανία και την Ολλανδία. Εκτός από τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες, η Ισπανία και η Λετονία κατάφεραν να περιορίσουν την απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ σε λιγότερο από το 5% του οφειλόμενου ΦΠΑ. Από την άλλη πλευρά, οι μεγαλύτερες αυξήσεις στο χάσμα ΦΠΑ παρατηρήθηκαν στην Κροατία (+6,0 ποσοστιαίες μονάδες) και στην Κύπρο (+5,0 ποσοστιαίες μονάδες).