Η συνεχιζόμενη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα δεν επιδεινώνει μόνο την κλιματική κρίση, αλλά κάνει και τη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας φτωχότερη, τονίζει το νέο κόμμα των Πράσινων για το κύμα ανατιμήσεων. Αφετηρία των ανατιμήσεων ήταν η εκτόξευση των διεθνών τιμών του αερίου, που η ελληνική κυβέρνηση επιμένει να προωθεί με κάθε δυνατό τρόπο ως δήθεν «μεταβατικό» καύσιμο αντί για την επείγουσα συνολική απεξάρτηση από όλα τα ορυκτά καύσιμα. Σταθερή είναι και η άνοδος των Δικαιωμάτων Εκπομπής, που επίσης επηρεάζουν το τελικό κόστος (και) του αερίου.

Δίπλα λοιπόν στα απαραίτητα άμεσα μέτρα συγκράτησης του πληθωρισμού και ανακούφισης των μεσαίων και ασθενέστερων στρωμάτων, επείγει και ένας σχεδιασμός για εξοικονόμηση ενέργειας στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση, για ενεργειακή δημοκρατία, αλλά και για επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης χωρίς κοινωνικές αδικίες και χωρίς εκπτώσεις στην προστασία της φύσης. Περιθώρια για «μεταβατικά» ορυκτά καύσιμα όπως το αέριο δεν υπάρχουν πλέον, καθώς τα επιστημονικά δεδομένα μας δίνουν μόλις δύο δεκαετίες για πλήρη μηδενισμό καθαρών κλιματικών εκπομπών.

Στην κατεύθυνση αυτή οι Πράσινοι καταθέτουν 10 συγκεκριμένες προτάσεις Κλιματικής Δικαιοσύνης για τη χώρα μας, ενώ καλούν για συμμετοχή στις κινητοποιήσεις της Παγκόσμιας Μέρας Δράσης για το Κλίμα, την Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου.

Οι Πράσινοι ζητούν, τέλος, η εξασφάλιση της ευστάθειας του ηλεκτρικού δικτύου να στηριχθεί στην εκτεταμένη αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας και όχι στο αέριο: στο πλαίσιο αυτό μπορούν να βρουν νέο ρόλο, ως μονάδες θερμικής αποθήκευσης, και κάποιες από τις νεότερες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ με τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και το σημερινό προσωπικό.

Αναλυτικότερα:

Το κύμα ανατιμήσεων, που ξεκίνησε από την ενέργεια και επεκτείνεται σταδιακά και στα είδη καθημερινής ανάγκης, επιδεινώνει ακόμη περισσότερο τη θέση των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Καθώς αρκετές πληγές από την κρίση της δεκαετίας του 2010 είναι ακόμη ανοικτές και τα κενά στα μέτρα στήριξης για την πανδημία έχουν ήδη αφήσει πίσω πολλούς και πολλές, η εκτίναξη του πληθωρισμού απειλεί να κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα για πολλά νοικοκυριά.

Μέτρα επείγουσας συγκράτησης του πληθωρισμού και ανακούφισης των μεσαίων και των πιο αδύναμων στρωμάτων είναι απαραίτητα, όχι όμως και αρκετά. Οι διεθνείς τιμές του αερίου (όπως και του πετρελαίου) παρουσιάζουν διαχρονικά μεγάλες διακυμάνσεις, ενώ το τελευταίο διάστημα έχουν διπλασιαστεί. Παράλληλα, τα Δικαιώματα Εκπομπής θα αυξάνουν σταθερά και για το αέριο, καθώς η κλιματική κρίση απειλεί πια να βγει εκτός ελέγχου. Καθώς τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι έχουμε το πολύ δύο δεκαετίες για να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα, το (ορυκτό) αέριο δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται ως “καύσιμο μετάβασης”, ενώ τελείωσε η εποχή που ήταν σχετικά φθηνό.

Σημαντικό ρόλο στην αύξηση των τιμών παίζουν και άλλες όψεις της οικολογικής κρίσης: καταστροφές στις σοδειές σημαντικών προϊόντων από ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής κρίσης, μεγάλη εξάρτηση από εισαγωγές από μακρινές χώρες με μεταφορικό κόστος που τώρα αυξάνει κατακόρυφα, αλλά και αυξανόμενη κατανάλωση μετάλλων που οδηγεί σε κατακόρυφη άνοδο των διεθνών τιμών τους στα χρηματιστήρια.

Σε στρατηγικό επίπεδο είναι ανάγκη να μειώσει η ελληνική οικονομία την μεγάλη εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα και την διακύμανση των τιμών τους στην διεθνή αγορά. Αυτή η εξάρτηση έχει ως αποτέλεσμα και τη μείωση της ανταγωνιστικότητάς της απέναντι σε χώρες που βασίζονται είτε σε χαμηλό μισθολογικό κόστος είτε σε αυξημένη ενεργειακή αποδοτικότητα. Για λόγους κλιματικούς και οικονομικούς χρειάζεται ενίσχυση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, με Οδικό Χάρτη και Σχέδια Μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές για κάθε τομέα της οικονομίας. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ΕΛΛΑΔΑ 2.0 πρέπει να αναμορφωθεί με συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών ώστε να ενισχύσει μια πραγματικά πράσινη, δίκαιη μετάβαση, με ουσιαστικό ρόλο στις ενεργειακές κοινότητες για προώθηση ενεργειακής δημοκρατίας και κλιματικής δικαιοσύνης.

Η ενεργειακή φτώχεια μπορεί να αντιμετωπιστεί ριζικά με γενναία ενίσχυση της εξοικονόμησης ενέργειας, αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας από κάθε νοικοκυριό, της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας σε επίπεδο γειτονιάς, με πράσινη και κοινωνική καινοτομία. Τα προσωρινά επιδόματα θέρμανσης με πετρέλαιο και αέριο δεν λύνουν το πρόβλημα, αλλά ενθαρρύνουν τη συνέχιση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, στηρίζοντας τελικά τον τζίρο των μεγάλων εταιρειών πετρελαιοειδών και αερίου.

Με τα δεδομένα αυτά, τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για τις τιμές κινδυνεύουν να αποδειχθούν ασπιρίνες αν παράλληλα δεν προωθηθούν, επειγόντως, και ολοκληρωμένες πολιτικές για Κλιματική Δικαιοσύνη, οικολογική μετάβαση και απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Στην κατεύθυνση αυτή οι Πράσινοι προτείνουμε:

1. Σύνδεση των μέτρων επιδότησης της ηλεκτρικής ενέργειας και με κίνητρα εξοικονόμησης: στα τρέχοντα μέτρα, εκπτώσεις και επιδότηση το πολύ μέχρι τις 400 κιλοβατώρες τον μήνα, όσο η μέση κατανάλωση μιας 4μελούς οικογένειας. Η υπόσχεση του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ για «απειροελάχιστες επιβαρύνσεις μέχρι και τις 600 κιλοβατώρες» αποτελεί ανεύθυνο λαϊκισμό που προστατεύει και επιβραβεύει τη σπατάλη ενέργειας, για να «προστατευθούν» τα κοινωνικά στρώματα που στηρίζουν τη Ν.Δ.
2. Επείγουσα ολοκλήρωση και ενεργοποίηση του νέου Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων-ΚΕΝΑΚ για κτίρια σχεδόν μηδενικών καθαρών εκπομπών (nZEB), όπως επιβάλλει ήδη από 1.1.2021 η ευρωπαϊκή νομοθεσία για κάθε νέο κτίριο και κάθε ριζική ανακαίνιση.
3. Σημαντική αύξηση των κονδυλίων για το ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ. Προγράμματα και για πιο φιλόδοξες ενεργειακές αναβαθμίσεις σε κτίρια σχεδόν μηδενικών καθαρών εκπομπών (nZEB), με επιπλέον χρηματοδοτήσεις από προεξόφληση του 80% του επιδόματος θέρμανσης για τα επόμενα 8-10 χρόνια.
4. Προώθηση της ενεργειακής δημοκρατίας, με στήριξη για φωτοβολταϊκά σε στέγες, αγροβολταϊκά, ενεργειακές κοινότητες και δημοτικές επιχειρήσεις ΑΠΕ, ώστε όσο γίνεται περισσότεροι πολίτες να πάρουν στα χέρια τους την ενέργεια που καταναλώνουν και να μην απειλούνται από διακυμάνσεις τιμών.
5. Ενεργειακές κοινότητες και σε επίπεδο πολυκατοικίας, με απλούστευση διαδικασιών και προϋποθέσεων και εκπαίδευση ειδικών για την τεχνική και λογιστική υποστήριξή τους. Δυνατότητες ένταξής τους και στο ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ.
6. Στοχευμένα μέτρα για εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας. Ενεργειακές κοινότητες και από τους δήμους με φωτοβολταϊκά στις στέγες των σχολείων και των άλλων δημοτικών υποδομών, για τροφοδοσία των δημοτικών κτιρίων και παράλληλη δωρεάν κάλυψη ενεργειακών αναγκών στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά κάθε δήμου.
7. Εγκατάλειψη των σχεδίων για νέες υποδομές αερίου. Διατήρηση της χρήσης αερίου στις υπάρχουσες υποδομές για τα επόμενα 15-20 χρόνια, με σχεδιασμό για σταδιακή αντικατάστασή του με ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, σε συνδυασμό με συστήματα εξοικονόμησης.
8. Προώθηση αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας για εξασφάλιση της ευστάθειας του ηλεκτρικού συστήματος, αντί για νέες μονάδες αερίου. Η Πτολεμαΐδα-5 να λειτουργήσει ως μονάδα θερμικής αποθήκευσης, με υπάρχον προσωπικό της ΔΕΗ και τον ίδιο εξοπλισμό.
9. Επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, με τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση, προώθηση ενεργειακής δημοκρατίας και ριζικές αλλαγές στις πολιτικές για τις ΑΠΕ για βιώσιμη χωροθέτησή τους με ελαχιστοποίηση του οικολογικού κόστους.
10. Εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές προώθησης των τοπικών προϊόντων, αναθεώρηση των κανόνων του διεθνούς εμπορίου για εξορθολογισμό του όγκου των μακρινών εμπορευματικών μεταφορών που επηρεάζονται από τις τιμές των καυσίμων.

Σε συνθήκες κλιματικής κρίσης είναι ζωτικό να συνδέσουμε τις οικονομικές πολιτικές με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την Κλιματική Δικαιοσύνη, ώστε να μη μείνει πίσω κανείς και καμιά. Στο πλαίσιο αυτό οι Πράσινοι θα συμμετέχουμε και στις κινητοποιήσεις της Παγκόσμιας Μέρας Δράσης για το Κλίμα, την Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου.