Σίγουρα μας πικραίνει όλους η ιδέα ότι πολτοποιούνται βιβλία ενός ιστορικού εκδοτικού οίκου όπως ο “Γαβριηλίδης”. Ας πούμε όμως και μερικές αλήθειες, λίγο πολύ γνωστές σε όσους έχουμε μπει στη διαδικασία να βγάλουμε κάποιο βιβλίο.
Λοιπόν, έχουμε και λέμε. Πάγια πρακτική πολλών εκδοτικών οίκων, ακόμα και σε “καλές εποχές”, ήταν και είναι η πολτοποίηση μέρους του αποθέματός τους, για λόγους κόστους αποθήκευσης, φορολογικούς , ή άλλους (βιβλία με μεγάλο τιράζ που δεν πούλησαν τα προσδοκώμενα, βιβλία που ο συγγραφέας τους άλλαξε εκδοτικό οίκο, που έχασαν τα δικαιώματα κλπ.). Ο κύκλος ζωής ενός βιβλίου σήμερα είναι πολύ μικρός, ακόμα και για εκείνα που προορίζονται για “μπεστ σέλερ” και δεν τα καταφέρνουν. Όλα, πολτός γίνονται από τους ίδιους τους εκδότες.
Πολλοί επίσης εκδότες για να επιβιώσουν και να μπορούν να βγάζουν και μη εμπορικούς τίτλους που θα τους “μπάσουν μέσα”, κάνουν και το άλλο: Εκδίδουν βιβλία (συνήθως ποίηση) επί πληρωμή. Ο συγγραφέας πληρώνει αδρότατα για να δει το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα, ο εκδότης τυπώνει κάποια αντίτυπα που συνήθως μένουν απούλητα (ακόμη και ο καημένος ο Σεφέρης πριν το Νόμπελ ελάχιστα είχε πουλήσει). Πόσα να πουλήσει ένα ποιητικό βιβλίο σε μια χώρα με δέκα εκατομμύρια ποιητές και μηδέν αναγνώστες ποίησης;
Πέρα λοιπόν από τον εξαιρετικά σημαντικό κατάλογό του, ο (αείμνηστος)Γαβριηλίδης, όπως και πολλοί άλλοι, είχε ενδώσει σε αυτή τη “βιομηχανία” για να μπορεί να βγάζει και τα άλλα του έργα.
Τί γίνονται όλα αυτά τα βιβλία των ποιητών που στην πλειοψηφία τους παραμένουν “άδοξοι” όπως έγραψε κάποτε ο Καρυωτάκης (κι αυτός ο δόλιος από πρώτο χέρι τα είχε ζήσει). Πολτός…
Δεν είναι λοιπόν μόνο οι κακιές τράπεζες που πολτοποιούν βιβλία (αν και, αν θυμάμαι τίποτα από πτωχευτικό, δεν είναι οι δανειστές που παίρνουν αυτή την απόφαση). Είναι και οι καλοί εκδότες, οι οποίοι πολλές φορές επωφελούνται από την ανάγκη των ανθρώπων να δουν τυπωμένα κομμάτια της ψυχής τους, αλλά τόσο στοκ ψυχής δεν έχουν να το αποθηκεύσουν…
Πολλά τέτοια κομμάτια ψυχής έγιναν πολτός. Και το ότι όλοι οι άνθρωποι αυτοί πλήρωσαν (πολλά χρήματα) για να βγει το βιβλίο τους δεν σημαίνει ότι έχουν λιγότερη αξία από κάποιους που βρήκαν ευκολότερα ανοιχτές πόρτες. Αλλά μην ρομαντικοποιούμε έναν χώρο που δεν είναι καθόλου, μα καθόλου ρομαντικός.
Αντ’ αυτού, ας ανοίξει μια συζήτηση για το βιβλίο στην Ελλάδα. Για τη συμπεριφορά των (μεγαλο)εκδοτών (ρωτήστε τους βιβλιοπώλες και θα καταλάβετε). Οι περισσότεροι τίτλοι στην Ελλάδα είναι αδικαιολόγητα ακριβοί – δεν μπορεί ασπρόμαυρα ρομάντζα χωρίς βιβλιοδεσία, χωρίς φωτογραφίες με γραμματοσειρές θηριώδεις και χωρίς επιμέλεια πολλές φορές να τιμώνται 20 και 25 Ευρώ.
Επίσης για τη συμπεριφορά των αναγνωστών, όσων έχουν απομείνει. Είναι εύκολο να κλαίμε τα βιβλία του Γαβριηλίδη που γίνανε πολτός, αλλά, όλοι παραδεχόμαστε ότι διαβάζουμε λιγότερα βιβλία απ’ όσο θα θέλαμε… Κι επειδή το βιβλίο είναι οικονομικό αγαθό, χωρίς ζήτηση, είναι μοιραίο να μην εκδοθεί ή αν εκδοθεί, να πάει για πολτοποίηση.
Για τη στάση του κράτους, ας το αφήσουμε καλύτερα…
Οπότε, αντί να κλαίμε για όσα πολτοποιήθηκαν, ας επισκεφτούμε το βιβλιοπωλείο της γειτονιάς μας. Όχι από ελεημοσύνη. Αν νιώσουμε την ανάγκη.
ΥΓ. Είμαι από τους τυχερούς που είχα και έχω εξαιρετικούς εκδότες, που αγάπησαν τα βιβλία μου και επένδυσαν σε αυτά, χωρίς να κερδίσουν, μάλλον μέσα μπήκαν. Χωρίς αυτούς, δεν θα είχε βγει κανένα δικό μου βιβλίο – όχι ότι άλλαξε και ο ρους της ιστορίας επειδή βγήκαν, όχι ότι θα έτρεχε και κάτι αν δεν έβγαιναν… Εγώ πάντως δεν μπορώ να μη νιώθω ευγνωμοσύνη, Παναγή και Κική….

Ηλίας Τουμασάτος