Ένας homo universalis των ημερών μας ήταν ο Σπύρος Ζερβός, γιος του Παναγιώτη Ζερβού, καθηγητή Πανεπιστημίου και πρύτανη της Φυσικομαθηματικής Σχολής Αθηνών, και της Χαρίκλειας Παπαϊωάννου, διανοουμένης φιλολόγου. Η καταγωγή του από τα Ζερβάτα Σάμης, όπου το επώνυμο Ζερβός μαρτυρείται ήδη από τις αρχές του 13ου αιώνα. Ο Σπύρος, ιδιοφυής στα Μαθηματικά, με λαμπρές σπουδές στο εσωτερικό και το εξωτερικό, άνοιξε νέα επιστημονικά πεδία και έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, νεότατος, στα 31 χρόνια του. Ακολουθώντας πάντα τη συνείδησή του, αντιστάθηκε στη χούντα, και, φυσικά, έχασε την πανεπιστημιακή του έδρα. Κορυφαίος επιστήμονας με διεθνές κύρος , κατέφυγε στη Γαλλία τα μαύρα χρόνια και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο. Ήταν πάντα, κι εδώ και στη Γαλλία, όχι μόνο το σπουδαίο μαθηματικό μυαλό, αλλά και ο χαρισματικός Δάσκαλος. Αντιμετώπιζε τη διδασκαλία ως δημιουργία. Της έδινε χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του: παλμό, πάθος, έμπνευση, ενέργεια, ελευθερία. Ξεχωριστός άνθρωπος, διέφερε πολύ από το ακαδημαϊκό κατεστημένο. Χάριζε γενναιόδωρα το χρόνο του στους φοιτητές του. Αυτό το ψυχικό και πνευματικό δόσιμο ήταν ακόμη ένα χαρακτηριστικό του. Ερευνούσε μαζί με τους φοιτητές του, τους εξήπτε την επιστημονική περιέργεια, τους άνοιγε δρόμους, τους έδειχνε μέθοδο, τους γνώριζε τα πνευματικά ρεύματα της Ευρώπης, διεύρυνε τους ορίζοντές τους. Το σπίτι του στο Ψυχικό, όπου ζούσε λιτά, σχεδόν ασκητικά, σήμερα κτίσμα διατηρητέο, ήταν πάντα ανοιχτό στους φοιτητές και στους διανοούμενους, και ο Σπύρος, το ελεύθερο πνεύμα με τη βαθύτατη γνώση της ελληνικής, αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας, ανάμεσά τους, έμοιαζε φωτεινός φάρος. Είχε ποιότητα στο χαρακτήρα, ευρύτητα στη σκέψη, εγρήγορση στο πνεύμα. Πολλές φορές, όταν οι πολλοί σιωπού-σαν, ο Δάσκαλος με τις δημόσιες διαυγείς παρεμβάσεις του για τα μείζονα θεσμικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα, που τα αντιλαμβα-νόταν με σπάνια ευαισθησία, μας δίδασκε ήθος, παρρησία, ειλικρίνεια. Πνεύμα ανήσυχο με δράση πολυσχιδή. Τον συγκινούσε ιδιαίτερα η εποχή του β΄ παγκοσμίου πολέμου. Την είχε μελετήσει σε βάθος και είχε εμβριθώς αναλύσει όλες τις ιστορικές πτυχές της εποχής. Συναντήσεις με αγωνιστές που πολέμησαν στο μέτωπο, συνομιλίες, μαρτυρίες, επιστολές, υλικό από τον ημερήσιο τύπο, βιβλιογραφία, όλα αυτά του έδωσαν το υλικό, ώστε να δημιουργήσει ένα πλούσιο, σπάνιο και σπουδαίο ιστορικό αρχείο. Σε όλη του τη ζωή αξιοθαύμαστος για την πνευματική προσφορά και την κοινωνική δράση, υπόδειγμα για το υψηλό δημοκρατικό ήθος. Κι όμως, παρά το βαθύ στοχαστικό μυαλό, είχε μια ψυχή άδολη και παιδική. Αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους και φρόντιζε με τρυφερότητα τα ζώα. Είχε ψυχή πονετική. Ήταν ανθρωπιστής, ζυμωμένος με αξίες και όνειρα. Όσοι τον γνωρίσαμε, νιώθαμε ότι μόνο ηλικιακά διέφερε από τους φοιτητές του. Ψυχικά ήταν πιο ενθουσιώδης, πιο δοτικός, πιο αγνός, πιο ειλικρινής, πιο ασυμβίβαστος, πιο αγωνιστής ακόμη και από τους νέους των ευγενών ονείρων. Η αδελφική φίλη των νεανικών του χρόνων, η αξέχαστη Ελένη Κακριδή, αγαπημένη Δασκάλα και φίλη, που δεν βρίσκεται πια στη ζωή και σπούδαζε εκείνα τα χρόνια φιλολογία, μιλούσε τότε και πάντα για τον Σπύρο με θερμά λόγια, εκφράζοντας την εκτίμηση και την αγάπη όλων : «Νέος σεμνός, ιπποτικός, αληθινά ευγενής, ενθουσιωδώς αφοσιωμένος στην επιστήμη των μαθηματικών», έλεγε. Ο Σπύρος γοήτευε αβίαστα με τα έμφυτα χαρακτηριστικά του, χωρίς να το επιδιώκει. Θα λείψουν πολλά: η ανιδιοτέλεια, η προσήλωση σε αξίες και ιδανικά, η προσφορά, οι ερμηνείες για το ιστορικό γίγνεσθαι, o πληθωρικός λόγος, η φιλοσοφημένη στάση ζωής, ο λιτός βίος, η επιστημονική αναζήτηση. Υπήρξαμε τυχεροί όσοι ως φοιτητές, ως φίλοι, γνωστοί ή συγγενείς περάσαμε από κοντά του. Αφομοιώσαμε, όσο μπορούσαμε, τη σοφία του, την ουσιαστική ευγένειά του, τα αιτήματα για δίκαιη ζωή. Ο Σπύρος Ζερβός έφυγε στις 23 Ιανουαρίου. Καλό ταξίδι, Δάσκαλε. Στην πραγματικότητα ζεις και θα ζεις πάντα στις καρδιές και το πνεύμα μας.

Εύη Ζερβού- Καλλιακούδη